Walhalla

Door Norman Schreiner (1962)

Nederland prijkte in 2018 qua persvrijheid in de Reporters Sans Frontières Index nog op plaats 3, maar inmiddels zijn wij vorig jaar gekukeld naar plaats 28. Je moet daarom tegenwoordig wel oppassen met wat je schrijft. Behoedzaamheid is geboden. Dat komt mede omdat er kieskeurige mensen zijn die de inhoud van elk geschrift of vertelsel haarfijn toetsen aan een norm die zij in hun ogen als sociaal-maatschappelijk correct beschouwen. Zij hangen grimmig en bedillerig aan de openbare bel als zij iemand op een voor hen niet-welgevallige uiting kunnen betrappen.

Zo zijn inmiddels passages in de verhaaltjes van Roald Dahl herschreven. Vertellingen van Annie M.G. Schmidt liggen onder vuur. Misschien is het daarom goed om maar eens een aantal traditionele sprookjes nauwkeuriger onder de loep te nemen. Die bevatten nogal wat onbetamelijke gedragingen die in kinderboekjes nota bene openlijk staan beschreven.

Neem het sprookje van Klein Duimpje. Vader is een straatarme houthakker en probeert in het bos zo veel mogelijk hout te kappen om zijn gezin te kunnen blijven onderhouden. Deze ongebreidelde kaalslag en bijgevolg ontbossing zou tegenwoordig door natuurbehoudmensen en klimaatcritici flink worden bekritiseerd. Vervolgens blijkt dat de houthakker zijn kinderen niet meer kan onderhouden. Hij zet hen zomaar het huis uit en het bos in. Heden ten dage zouden voor zo’n wandaad bij de jeugdzorg luide alarmbellen afgaan.

Neem vervolgens het sprookje van het Meisje met de Zwavelstokjes. In bittere kou probeert zij op straat met moeite lucifers te verkopen. Ook deze activiteit is niet bepaald een voorbeeld van verantwoord maatschappelijk handelen. Afgezien van het bedrijven van illegale straathandel, komen er na afsteken van de zwavelstokjes CO2 en SO2 vrij. Milieu- en klimaatactivisten zijn hier echt niet blij mee.

Dan hebben we nog het aloude sprookje van Hans en Grietje. Ook niet bepaald een toonbeeld van correct burgerlijk gedrag. Een gemene oude heks sluit twee kinderen – een broertje en een zusje -  op in een hok. Hier vindt dus onwettige vrijheidsberoving plaats, met bovendien de intentie het broertje aan te zetten tot obesitas en het zusje tot slavernij.

En denk eens aan het sprookje van Pinokkio? Ook niet bepaald een voorbeeldig maatschappelijk rolmodel. De hoofdfiguur ontpopt zich als een pathologische jokkebrok en verkondigt leugenachtige berichten. Tegenwoordig zouden ijverige feitencontroleurs kunnen vaststellen dat Pinokkio pittige desinformatie en nepnieuws verkoopt.

Maar er is troost: sprookjes hebben vrijwel altijd een happy end. Ondanks de beschreven wreedheden, wandaden en sociaal-maatschappelijk incorrect gedrag.

Want “ze leefden nog lang en gelukkig”. Dat wel.