Walhalla

Deze keer een kleine opfrisser voor de economen en bedrijfskundigen onder ons. U hebt tijdens uw studie het begrip ‘geldillusie’ wel eens voorbij zien komen. Dat is bijvoorbeeld het geval als in een andere munteenheid een product voor een lagere prijs dan die in onze eigen euro staat afgedrukt, waarmee men de illusie wekt dat het product goedkoop is. En ook omgekeerd: een hogere prijs weergegeven in een andere munteenheid wekt de indruk dat het product juist duur is.

Pikante staaltjes van geldillusie hebben wij ervaren toen in 2002 op de etiketjes de gulden plaatsmaakte voor de euro. Producten en diensten werden eensklaps geprijsd in euro's, waardoor bij sommige consumenten de indruk ontstond dat vele producten ineens voor een prikkie te krijgen waren. Zo kostte tot 2002 een kuipje roomboter 2,40 gulden, in 2002 keurig omgerekend 1,10 euro. Dit leidde soms tot een spectaculaire stijging van de vraag naar dit broodsmeersel. Daarnaast waren er handige zakenlieden en horecabazen die het nieuwe bedrag in euro’s niet exact omrekenden vanuit het oude bedrag in guldens, maar daar een stukje boven gingen zitten. Zo ging toen de prijs van het kopje koffie op sommige Nederlandse terrasjes van 2,50 gulden niet naar 1,15 euro (zoals je zou verwachten), maar naar 1,95 euro. Dank u wel, alstublieft. Sommige terraszitters hadden dus kennelijk niet in de gaten dat de prijs van hun bakje troost in feite van 2,50 was gestegen naar 4,30 gulden. Een prijsstijging van maar liefst meer dan 70 procent. Kassa. Aldus werd zo’n koffiedrinker vrolijk getild. In nette economietermen heet dit: “een weloverwogen aanwending van het consumentensurplus…”

Nu, 20 jaar later, zijn wij inmiddels wel gewend aan die euro. Ofschoon er nog steeds senioren zijn die in guldens zijn blijven denken en veiligheidshalve – vooral bij grotere aankopen – even een hoofdrekensommetje maken: eurobedrag maal 2, plus 10 procent, en dan zit je weer in de veilige bubbel van de oude gulden.

Maar is tegenwoordig het fenomeen geldillusie daarmee achterhaald? Nee, dit gelukzalige gevoel dat je minder betaalt, bestaat nog steeds. En niet met die lagere bedragen in een andere munteenheid, maar met lagere bedragen simpelweg in onze eigen euro. Indien sommige handelaren je proberen met cosmetische kortingen over de streep te helpen. Bijvoorbeeld een vrolijk vrijetijdsjasje dat je ergens ziet afgeprijsd “van € 169,50 naar € 99,--“. Dan doet zich de vraag voor of dit kledingstuk in het verleden ooit wel voor die € 169,50 in die winkel had gehangen. Wel even checken of dit zo was, zou ik zeggen.

Geldillusionisten zijn er dus van alle tijden.