Walhalla

Door Norman Schreiner (1962)

Vakbladen melden dat gespecialiseerde zorgmedewerkers gemiddeld een kwart van hun tijd aan administratieve taken besteden, zoals het bijhouden van dossiers en rapportages. Sommigen zijn er zelfs meer tijd aan kwijt. Bovendien spenderen zij nog eens extra tijd aan vergaderen. Ook docenten op basis- en middelbare scholen constateren dat er flink wat tijd gaat zitten in het bijhouden van vakverantwoordingen, intake-rapportages, leerlingenvolgsystemen en evaluaties van examenresultaten plus – uiteraard – vergaderen.

Er dreigt dus steeds minder tijd over voor de echte zorgverlening en het echte lesgeven, ofwel het daadwerkelijk uitoefenen van het ‘ambacht’. En dat ‘ambacht’ is nou juist de reden dat jonge mensen indertijd enthousiast voor hun opleiding kozen. Wisten zij toen dat zij later geconfronteerd zouden worden met taken van klerken en boekhouders? Wisten zij toen dat zij later met regelmaat aan vergadertafels zouden zitten?

Hoe is dat zo gekomen? Tijdens de afgelopen decennia zien wij een spectaculaire stijging van het aantal managers in kennisintensieve sectoren. Een manager is iemand die is aangesteld om werkende mensen aan te sturen en te controleren op efficiënt gedrag. Vroeger noemden we zo iemand chef, hoofd, baas, voorman. Maar sinds de infiltratie van stoer Engels jargon binnen onze Nederlandse taal klinkt ‘manager’ hipper en voornamer.

Vroeger werkten chefs, hoofden, bazen en voorlieden zelf gedeeltelijk mee in de productie. Wij kenden de zogeheten ‘meewerkend voorman’. Maar managers toeven nu gewoonlijk achter bureaus en vergadertafels. Zij produceren niet zozeer, maar controleren. Wat managers wel produceren zijn formulieren en invullijsten die zij rondstrooien onder de medewerkers. Die moeten nauwgezet en tijdig worden ingevuld. Medewerkers moeten zorgvuldig opschrijven welke handelingen zij hebben verricht en waarom. Dit alles laat de manager door hun assistenten uitwerken en bundelen in computerbestanden en mapjes. De managers controleren de resultaten en gaan met de directie hierover vergaderen. Zij ontvangen instructies van de directie en beleggen daarna vergaderingen met de medewerkers om die instructies door te spreken. Iedereen behoort zijn zegje te doen. Suggesties worden door de manager ‘meegenomen’. Zo heet dat. Meegenomen waarnaartoe, is onduidelijk. De manager besluit tevens dat iedereen het sowieso zal laten bezinken tot de volgende vergadering.

Zo heeft zich in ons nijvere land een boeiend gezelschapsspel ontwikkeld dat mensen van de werkvloer meezuigt in een imposant schrijf-, registratie- en babbelcircus van rapportages, introspecties, evaluaties, procedures en protocollen. Wil je als ambachthunkerend medewerker hier niet aan meedoen? Jammer, dan val je buiten de boot.

En de patiënt, de hulpbehoevende oudere, de leerling? Sorry, even geen tijd. Die moeten maar wachten.