Walhalla

Technostress - een ontwrichtende rollercoaster?

Door Nicoline Maarschalk Meijer (2016)

Gelukkig konden we dit jaar (eindelijk) weer de jaarlijkse Vereniging Walhalla Scriptieprijs, op 9 december 2022, in gepast decorum van het Corpsdiner uitreiken. Vorige jaren was de uitreiking digitaal die in onze ogen wat afbreuk deed aan de impact van deze belangrijke incentive om, behalve een startbewijs voor een leuke baan, ook intellectuele verdieping te zoeken. Ook dit jaar dongen afgestudeerde masterstudenten die hun bachelor aan de EUR behaalden en dit jaar een 7,5 of hoger scoorden voor hun masterscriptie aan EUR of een van de andere erkende Nederlandse universiteiten mee voor de prijs van € 1500.

Dit jaar wist Jet van Vliet (2016) de prijs in de wacht te slepen met haar masterscriptie ‘Remote Working in Covid-19: Stress or Bless?’ met de ondertitel: ‘Research on the impact of technostress on employees’ job satisfaction and to what extent can this relationship be influenced by leadership style, in the remote working context during COVID-19?’

We hebben gezien dat de invloed van Covid-19 en de daaruit voortvloeiende noodzaak om vanuit huis digitaal te werken en te communiceren velen tot overpeinzing heeft aangezet. Het was daarom moeilijk kiezen tussen de diverse beschouwingen over dit onderwerp uit steeds weer verschillende invalshoeken in een tijd dat fysieke ondervraging vaak uitgesloten was door lockdowns. Omdat onze selectiecriteria naast ‘originaliteit’ en ‘toegankelijkheid’ ook het thema ‘maatschappelijk belang’ omvatten, is de keus tenslotte op de Rotterdam School of Management masterscriptie ‘Business Information Management & Strategie Management’ van Jet van Vliet gevallen. Haar onderzoek was op het welbevinden van personeel gericht. De stress die (vooral bij oudere medewerkers) de noodgedwongen snel-digitalisering teweegbrengt en hoe een lenige managementstijl (in een tijdperk van verstarring, houvast vinden in regelgeving en uitvoerige ‘checks and balances’ ) hier het leed kan verzachten.

Technostress is echt een grote bedreiging voor het welbevinden van velen en een niet te onderschatten probleem van deze tijd, die veel verder gaat dan de Covid-19 gerelateerde digitale angsten, paniek en sociale ongemakken. Die zijn op zichzelf al ernstig genoeg: het zorgt eronder meer voor dat oudere werkzoekenden (50+) dikwijls uitgesloten worden van het arbeidsproces (terwijl ze nog tot hun 68ste moeten werken en -niet onbelangrijk- hun pensioen bij elkaar moeten sparen). Juist deze speciale invalshoek maakt haar scriptie oorspronkelijk, maar - zoals Jet zelf al aangeeft - de gevolgen van tijdsdruk zijn bij een onderwerp als dit beperkend. Dat is voorstelbaar: de onderzoeksgroep is klein, budget voor meer diversificatie is er niet en de vraag is ook in hoeverre de beperkte keuze van betrokken geínterviewden(zie bovenvermelde COVID-lockdowns) de objectiviteit van het onderzoek aantast. De focus ligt erg op transaction-based management tegenover  transformation-based management. De conclusie is duidelijk: een onpersoonlijke, uitsluitend op targets gerichte niet flexibele baas annex werkomgeving is contraproductief als je plotseling met structureel veranderde omstandigheden rekening moet houden onder leiding van een directie die zich daaraan verder niks gelegen laat liggen. Een CEO of manager die toch al met zijn tijd mee wilde gaan en constant onderzoek doet naar nieuwe mogelijkheden is de man die je nodig hebt.

Jet onderstreept dan ook terecht de noodzaak van verder, gericht onderzoek. Als een door de scriptie geënthousiasmeerd lezer zou ik in dat verband denken aan: een steeds meer uit de rails lopende bedrijfscultuur zoals het ongelimiteerd beslag leggen op medewerkers die vooral niet achter willen blijven en zich alles maar laten welgevallen (‘veiligheid op de werkvloer’ dus), een situatie die op zijn minst door de digitalisering sterk in de hand wordt gewerkt, met alle gevolgen voor persoonlijk welbevinden en het welbevinden van gezinnen en kinderen van betrokkenen.

Een ander punt van grote zorg: juist ook voor jongeren (omdat die veel handiger zijn met ICT) lijkt de nieuwe slavernij onder druk van ICT-terreur dikwijls ontwrichtend. Velen vallen al op hun 30ste ten prooi aan een burn-out, dat is griezelig.

Al met al, zoals Jet al bepleitte: aanleiding voor veel meer breed, uitvoerig en diepgravend onderzoek om de bedreigingen in kaart te kunnen brengen (en voorkomen) van de digitale rollercoaster die ons naar een geïsoleerd en op zichzelf teruggeworpen bestaan leidt, met alle sociaaleconomische gevolgen daarvan.