Walhalla

COLUMN

Door Norman Schreiner (1962)

Het huidige openbare leven toont ons vele gebogen hoofden. Een gebogen hoofd interpreteren wij veelal als uitingen van onderdanigheid, eerbied en ontzag. In feodale tijden behoorden horigen en lijfeigenen instructies van een leenheer c.q. aristocraat met een gebogen hoofd aan te horen. Een  opgeheven hoofd werd beschouwd als disrespect en brutaliteit. En kon leiden tot corrigerende klappen, rake stokslagen of andersoortig lijfsgeweld.

Wat heeft het gebogen hoofd anno 2025 hiermee te maken? Welnu, het is het gedrag jegens een hedendaags hebbeding, bekend als de smartphone. Behalve dat je met dit ding kunt googelen, bellen, muziek beluisteren, aankopen betalen en spelletjes doen, herbergt het tevens een faciliteit om korte berichtjes en afbeeldinkjes uit te wisselen. Dat gebeurt starend naar een schermpje, met gebogen hoofd, veelal onder een hoek van 30 graden ten opzichte van de hoogtelijn. Wat deze berichtjes betreft: je wordt wel verwacht razend snel op deze zogeheten appjes te reageren. Al zit je op de fiets, de wc of de tandartsstoel, degene die je oproept verlangt wel prompt antwoord. Zo wisselen vele appers hun dagelijkse handelingen en gedachtespinsels onophoudelijk met elkaar uit.

Tot circa 200 jaar geleden verzorgden koeriers te paard, postkoetsen en vaartuigen het berichtenverkeer. Na ontvangst kon je vaak rustig nadenken welk bericht je zou terugzenden. Daar konden weken overheen gaan. Was er spoed geboden, dan bracht de postduif uitkomst. Met een papierrolletje om de poot verplaatste deze koersvaste vogel zich letterlijk vliegensvlug van duiventil naar duiventil.

Later ontstonden postkantoren en brievenbussen waarin wij onze braaf gefrankeerde enveloppen deponeerden. Ontving je een brief, dan nam je rustig enige dagen de tijd om deze netjes te beantwoorden. Was er spoed bij, dan had je het telegram dat met bliepjes via de ether werd verzonden. Vervolgens kwamen de telefoon, de telex en later de fax. En nu al een paar jaar de app.

Sinds de tijd van de koerier te paard blijkt echter de responsetijd die we elkaar gunnen aanzienlijk verkort. Tegenwoordig lijkt het alsof ons ongeduld behoorlijk is toegenomen. Onmiddellijk reageren op je appje, anders lig je eruit en doe je niet meer mee. Hoor je weer zo’n tingelingetje, leg je leeswerk stil, onderbeek je maaltijd, kap je gespreksgenoot af en stort je op een gevat antwoord.

Al die gebogen hoofden. Voortdurend turend omlaag. Uit onderdanigheid, eerbied en ontzag? Nee, niet voor de leenheer of aristocraat, maar wel voor dat magische apparaatje. Dat heilige hebbending.