Markante Verhalen

COLUMN - De schrijfmachine 2.0

Door Norman Schreiner (1962)


Je kunt het geloven of niet, maar het is zover. De  schrijfmachine is terug. Maar niet in haar oude vorm met die papiercilinder, die metalen tikhamertjes, die ‘ting’ aan het einde van een regel en het handeltje om de wagen terug te duwen naar de volgende beginregel. En zonder het sterk riekende witte spulletje dat na de miskleun van het verkeerde tikhamertje na opdrogen plaatsmaakt voor het correcte tikhamertje.

Nee, de schrijfmachine is nu compleet digitaal, produceert volautomatisch uw gewenste teksten zonder dat je deze zelf hoeft te formuleren. Tik in een katerntje enige steekwoorden (een zogeheten prompt). Je schrijft: “Een verhaal over de habitat van giraffen in Botswana”. Binnen korte tijd krijg je na dit verzoek een panklaar geschreven werkstukje op je scherm.

Dat gebeurt met behulp van zogeheten kunstmatige intelligentie. Ofwel artificial intelligence (AI, uitspraak: ee-aai), voor degenen die hun conversatie doorgaans liever met Anglo-Amerikaanse termen doorspekken. Een nieuw fenomeen in onze digitale samenleving, geëxploiteerd door bekende technogiganten als Google en Microsoft. Hoera, zelf uitzoeken en nadenken hoeft niet meer. De computer gaat met uitgebreide algoritmes aan de slag, de digitale schrijfmachine doet haar werk. Je kunt zelfs teksten van hele boeken laten produceren. Je kunt de schrijfmachine opdragen: “Produceer een streekroman over de liefde tussen Kloris en Roosje.” Geen probleem.

Er zijn mensen die enthousiast juichen. Lekker makkelijk. Armen over mekaar, comfortabel achteroverleunen. Achter je toetsenbord teksten verzinnen hoeft niet meer. Je laat dit simpelweg over aan zo’n kennelijk intelligente machine. Een uitkomst voor de scholier of student die ploetert met een werkstuk. Voor een ambtenaar die ploetert met een nota. Voor een redenaar die ploetert met tekst voor een sprankelende feestrede.

En? Zijn we altijd wel blij met de inhoud? Nemen we deze voor zoete koek aan? Voldoet deze aan onze verwachting? Het is maar de vraag. De machine zoeft pijlsnel door miljarden en miljarden digitale bestanden, deduceert en combineert. Niet bekend is door welke bestanden zij racet. Internetpagina’s, digitale kranten, studies, rapporten? Worden er auteursrechten geschonden? We weten het niet.

De machine meldt niet op welke bronnen zij haar teksten baseert. Zijn het echte feiten? Hoe weten we of een tekstpassage een feit, een mening of gewoon ordinair nepnieuws herbergt? Of manipuleert? Als deze tekstleveranciers er niet bij zetten hoe ze aan de door hen verschafte informatie zijn gekomen, mag je je uitgebreid achter je oren krabben.

Overigens, wat te doen als de machine niet alleen leuke werkstukjes maakt, maar verhalen produceert over personen? Struint zij ook vrolijk door onze privéberichten die wij via sociale media met elkaar uitwisselen? Worden privacyrechten geschonden? Bevat de tekst rare fouten? Bijvoorbeeld dat je tijdens de Tachtigjarige Oorlog zou zijn geboren? Dat je soldaat zou zijn geweest in het Vreemdelingenlegioen? Maar pijnlijker: dat je kennelijk zou zijn veroordeeld wegens fietsendiefstal. Waar en hoe kun je zulke fouten ongedaan laten maken? Ga er maar voor staan. Jij zult moeten bewijzen dat die onzin niet klopt, bewijzen dat je onschuldig bent. Dat is in een rechtstaat de wereld op z’n kop zetten.

En dan nog de interessante vraag: wie heeft eigenlijk het eigendom van de geleverde tekst? Ben jij dat als nieuwsgierige aanvrager, of is dat de leverancier van de teksten? Is het laatste het geval zul je bij openbaarmaking toestemming moeten vragen aan die leverancier. Pikant genoeg zou dat één van die twee technogiganten kunnen zijn die al jaren over het grootste deel van de digitale wereld heersen. Hebben zij de exclusieve zeggenschap over verspreiding van geleverde teksten? Misschien is dit ergens in de kleine lettertjes te lezen. Weer een nieuw slim verdienmodel? Kortom, we weten het allemaal niet.

Wat nu? Betekent dit dat ik voortaan lui achterover ga leunen en zo’n technogigant de opdracht geef passende columns in elkaar te flansen?

Nee, leve het ambacht.


Eindelijk schilder...
20mei

Eindelijk schilder...

Door James Leyer (1960) We gingen naar de Eendrachtsweg, Melief Bender, de Schouw. Waar moest je anders heen? Het waren de turbulente...

Richard de Booij (1985) en Jelle Westra (1985) op de tandem in New York
20mei

Richard de Booij (1985) en Jelle Westra (1985) op de tandem in New York

Door Willem-Frederik Metzelaar (1987) In het weekend dat de “5 Boro Bike Tour” gefietst (#FBBTNY) wordt, was ik getuige van de...

Reacties

Log in om de reacties te lezen en te plaatsen